Archivo

Traducción: De Hand van Fatima, van Ildefonso Falcones

Vertaald uit het Spaans door Marga Greuter en Joke Mayer, verschenen bij Luitingh-Sijthoff, 2010.

De hand van Fatima kan misschien gezien worden als een eigentijdse aanvulling op Amar después de la Muerte van Pedro Calderón de la Barca. Het verhaal beslaat de periode vanaf de tweede opstand van de morisken in 1568 tot hun definitieve deportatie naar Noord-Afrika in 1609. De historische realiteit wordt verteld door Hernando, oftewel Ibn Hamid, de zoon van een pastoor en een moriskenvrouw. Hernando groeit op met de islam en het christendom, leeft en strijdt in die twee werelden, en trouwt twee vrouwen: eerst de overtuigd islamitische Fatima, daarna Rafaela, een even overtuigd christenvrouw. De groeiende repressie van de Cordobaanse moriskengemeenschap enerzijds en de overeenkomsten die Hernando ziet tussen christendom en islam anderzijds, zetten hem steeds vaker aan het denken over een manier om een brug tussen christenen en moslims te slaan. De figuur van de maagd Maria, Hernando’s vondst van het apocriefe, islamitische evangelie van Barnabas en de fabricatie van de ‘Loden boeken’ maken onderdeel uit van een ingenieus plan om zijn doel te verwezenlijken. Het heeft echter niet de gewenste uitwerking en hij wordt samen met zijn oudste kinderen uitgezet. Een interessante bijkomstigheid is dat de Nederlandse wetenschappers P.S. van Koningsveld en G.A. Wiegers dit najaar in Granada onderzoek hebben gedaan naar de Loden Boeken, eigenlijk gebundelde loden plaatjes, die in de 16e eeuw in de grotten van de Sacromonte werden gevonden. De teksten zijn deels in het Arabisch geschreven, deels onontcijferbaar, en bevatten een soort evangelie met zowel christelijke als islamitische elementen. Aangenomen wordt dat het vervalsingen zijn. En zoals Falcones toelicht in zijn nawoord, is Hernando de fictieve vervalser. De roman geeft een buitengewoon gedetailleerd beeld van de politieke, religieuze en dagelijkse omstandigheden in deze periode van de Spaanse geschiedenis, waardoor het niet alleen een aangrijpend verhaal is over strijd, liefde en passie, maar ook een tijdsdocument waaruit een les te trekken valt.